سیستم عصبی بدن عبارت است از مغز، نخاع، دستگاه‌های حسی و تمامی اعصابی که این اندام‌ها را به دیگر مناطق بدن متصل میکنند.
آناتومی سیستم عصبی بدن شامل چه قسمت‌هایی است؟
آناتومی سیستم عصبی بدن انسان را می‌توان به دو زیر سیستم که با هم در تعامل هستند تقسیم کرد:
- سیستم عصبی محیطی
- سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است و سیستم عصبی محیطی شبکه گسترده‌ای از اعصاب است که سیستم عصبی مرکزی را به ماهیچه‌ها و قسمت‌های حسی مرتبط می‌سازد.
سییستم مغز و اعصاب انسان، سیستم بسیار پیچیده‌ای است که از بافت‌ها و سلولهای گوناگون تشکیل شده و وظیفه و نوع عملکرد هر کدام بسیار متفاوت میباشد. اگر مبتلا به یکی از بیماریهای سیستم عصبی هستید آشنایی با سیستم عصبی به طور مختصر و ساده شما را در درمان بیماری یاری می‌نماید.
بخشهای سیستم عصبی مرکزی
قسمت‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی عبارتند از:
- پوست سر
- مننژ یا پرده‌های مغز
- سد خونی مغزی
- مغز
- نخاع
آناتومی سیستم عصبی مرکزی
پوست سر
جمجمه از مغز محافظت میکند و روی آن را پوست سر پوشانده است. پوست سر از یک لایه پوست بیرونی تشکیل شده که آزادانه به غلاف ماهیچه متصل است. غلاف ماهیچه یک لایه تاندون مسطح و وسیع است که لایه‌های سطحی پوست را نگه میدارد.
پوشش استخوانی زیر غلاف ماهیچه، استخوان‌های جمجمه را محکم در بر گرفته و وظیفه محافظت از استخوان‌ها، غذارسانی به استخوان‌ها و ترمیم استخوان‌ها را بر عهده دارد.
مننژ یا پرده‌های مغز
در زیر لایه جمجمه، سه لایه پرده وجود دارد که مننژ یا پرده‌های مغز نامیده میشوند و مغز را احاطه کرده‌اند. لایه مننژی که به استخوان‌های جمجمه نزدیک‌تر است، سخت شامه (لایه ی محکم و خارجی مغز) نامیده میشود. در زیر لایه سخت شامه، لایه عنکبوتیه وجود دارد.
درونی‌ترین لایه مننژ، یک غشاء حساس به نام نرم شامه است. لایه نرم شامه، بر خلاف دیگر لایه‌های مننژ، محکم به سطح پیچاپیچ مغز چسبیده است. در بین لایه عنکبوتیه و نرم شامه، فضای زیر عنکبوتیه یا ساب آراکنوئید وجود دارد.
فضای زیر عنکبوتیه با مایع مغزی نخاعی پر شده است. این مایع آبکی توسط سلولهای کوروئید پلکسوس (شبکه مشیمه‌ای) تولید میشود. شبکه مشیمه‌ای یا کوروئید پلکسوس، فضایی در هر بطن مغز است که از سلولهای اپیتلیال مکعبی (که شبکه‌های مویرگی متراکم اطراف را در برگرفته‌اند) تشکیل شده است. مایع مغزی نخاعی مواد غذایی را به بافت‌های عصبی برده و مواد زائد را از بافت‌های عصبی خارج میکند.
سد خونی مغزی
بافت‌های سیستم عصبی مرکزی از محفاظت بیشتری برخوردار هستند زیرا مانند سایر بافت‌ها در معرض خون و سیستم ایمنی قرار ندارند. عروق خونی که مواد مغذی و سایر مواد شیمیایی را به مغز می‌رسانند، در بالای نرم شامه قرار دارند.
مویرگهای متصل به رگ‌های خونی مغز، نفوذپذیری کمتری نسبت به مویرگهای سایر نقاط بدن دارند. سلول های اندوتلیال مویرگی، اتصالات تنگی را تشکیل می‌دهند که انتقال اجزای خون به مغز را کنترل میکند.
علاوه بر این، مویرگهای جمجمه دارای روزنه‌ها (ساختاری پر از منفذ که توسط یک غشا محاصره شده است) و کیسه‌های پینووکیتوتیک کمتری نسبت به دیگر مویر‌گ‌ها هستند. در نتیجه، مواد سیستم گردش خون ارتباط مستقیم با سیستم عصبی مرکزی ندارند.
این پدیده به نام سد خونی مغزی شناخته میشود. سد خونی مغزی مایع مغزی نخاعی را از آلودگی محافظت میکند و پاتوژن‌های میکروبی را از مغز دور نگه میدارد. در نتیجه هیچ میکروبیتا (جاندار ریز) طبیعی در مایع مغزی نخاعی وجود ندارد.
سد خونی مغزی نیز مانع حرکت بسیاری از داروها، به ویژه ترکیباتی که محلول در چربی نیستند، به مغز میشود. سد خونی مغزی انشعابات عمیقی برای درمان عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی دارد، زیرا داروها نمی‌توانند از سد خونی مغزی عبور کرده و بر پاتوژن‌هایی که باعث عفونت می شوند تاثیر گذارند.
مغز
مغز، که برای محافظت بیشتر در جمجمه محصور شده، از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:
- مغز پیشین که حافظه و تفکر را کنترل میکند
- مخچه که تعادل و هماهنگی را کنترل میکند
- بصل النخاع که فعالیت‌های غیر ارادی مثل ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل میکند.
مغز یک فرد بزرگسال ۳ پوند (حدود یک و نیم کیلوگرم) وزن دارد. مغز دارای ۱۰۰ بیلیون عصب است که نورون نامیده میشوند و تریلیون‌ها سلول کمکی به نام گلیا دارد.
نخاع
نخاع نیز مانند مغز در یک ساختار محافظت کننده محصور شده است. درون مهره‌ها، ماده‌ای از جنس پرده سخت شامه مغز، آراکنوئید یا عنکبوتیه، نرم شامه و یک سد خونی نخاعی وجود دارد که انتقال اجزای خون از رگ‌های خونی مرتبط با نخاع را کنترل میکند.
بخشهای سیستم عصبی محیطی
سیستم عصبی محیطی از اعصابی تشکیل شده که اندام‌ها، اعضا و دیگر قسمت‌های بدن را به مغز و نخاع متصل میکند. دستگاه عصبی محیطی، بر خلاف مغز و نخاع، هیچ محافظی از جنس استخوان، مننژ یا سدهای خونی ندارد. در نتیجه اعصاب سیستم عصبی محیطی بیشتر در معرض آسیب و عفونت هستند.
آسیب‌های میکروبی به اعصاب محیطی منجر به سوزش یا بی حسی میشود که به نام نوروپاتی شناخته شده است. آسیب‌های روحی و عوامل دیگری به جز عفونت، مانند برخی از داروها یا بیماریهای مزمن مانند دیابت نیز باعث سوزش و بی حسی میشوند.
سلولهای سیستم عصبی
بافت‌های سیستم عصبی مرکزی و محیطی از سلول‌هایی به نام سلولهای گلیال (سلولهای نوروگلیال ) و نورون‌ها (سلولهای عصبی) تشکیل شده‌اند که در ادامه به بررسی هرکدام می‌پردازیم:
نورون‌ها
نورون‌ها همان سلولهای عصبی هستند. نورون یک سلول تحریک‌پذیر الکتریکی است که اطلاعات را از طریق سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی پردازش کرده و سپس اطلاعات را انتقال می‌دهد.
سیگنال‌های شیمیایی از طریق سیناپس‌ها که اتصالات خاص با سلولها هستند، به نورون‌ها می‌رسند. نورون‌ها به یکدیگر متصل شده و شبکه‌ای را تشکیل می‌دهند.
یک نورون معمولی شامل یک جسم سلولی (که سوما نامیده میشود)، یک دندریت و یک آکسون است. دندریت‌ها رشته‌هایی هستند که از جسم سلولی بوجود می‌آیند، و اغلب تا صدها میکرومتر گسترش یافته و دارای چندین شاخه هستند که یک درخت دندریتیک پیچیده را تشکیل می‌دهند. آکسون یک رشته سلولی خاص است که از جسم سلولی بوجود آمده و تا فاصله یک متر حرکت میکند.
سلولهای گلیال
سلولهای گلیال در سازماندهی نورون‌ها کمک کرده و چهارچوبی برای برخی از ویژگی‌های عملکردهای نورونی فراهم میکنند و همچنین در بهبود و التیام آسیب‌های عصبی نیز نقش دارند.
سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک
سیستم اعصاب پاراسمپاتیک، تعادل، ثبات و توازن بدن و همچنین کنترل بدن در حالت استراحت را بر عهده دارد و مسئول عملکرد استراحت و هضم در بدن است.
سیستم اعصاب سمپاتیک، کنترل‌کننده پاسخ‌های بدن در هنگام خطر و مسئول پاسخ جنگ یا فرار است. اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک بخشی از سیستم اتوماتیک هستند که مسئول اعمال غیر ارادی بدن انسان است.
نحوه عملکرد سیستم عصبی
سیستم عصبی دارای سه عملکرد مشترک بر اساس ورودی‌های حسی، هماهنگی و خروجی‌های حرکتی است.
ورودی‌های حسی
ورودی‌های حسی از گیرنده‌های حسی می‌آیند که تغییرات حسی درون و بیرون بدن را به مغز می‌رسانند. مجموع تمام اطلاعاتی که توسط این گیرنده‌ها جمع میشود را ورودی حسی می‌نامند.
سیستم عصبی این ورودی‌های حسی را پردازش و تفسیر کرده و تصمیم می‌گیرد که چه واکنشی انجام دهد. سیستم عصبی، اندام‌های مسئول مانند ماهیچه‌ها و غدد را فعال می‌سازد تا به ورودی پاسخ بدهند. این پاسخ را خروجی حرکتی می‌نامند.
آناتومی اعصاب بدن
هماهنگی حسی
عملکرد اولیه سیستم عصبی، کنترل و انتقال اطلاعات درسراسر بدن است. سیستم عصبی با استفاده از گیرنده‌های حسی، اطلاعات را از محیط گرفته و آنها را به قسمت‌های مختلف بدن می‌فرستد. ورودی‌های حسی به سیستم عصبی مرکزی ارسال میشود تا در آنجا پاسخ مناسب تعیین شود.
پاسخ حرکتی
هنگامی که پاسخ مشخص شد، سیگنال‌ها را از طریق خروجی حرکتی به عضلات یا غدد می‌فرستد تا پاسخ دادن آغاز شود. در انسان، وجود سیستم پیشرفته باعث شده تا مواردی مانند زبان، بیان مفاهیم به صورت انتزاعی، انتقال فرهنگ و بسیاری از ویژگی‌های دیگر جامعه به وجود آیند که اگر این سیستم عصبی پیشرفته وجود نداشت، چنین مواردی نیز وجود نداشتند.
:: برچسب‌ها:
شناخت ,
آناتومی ,
سیستم ,
عصبی ,
نقشه ,
اعصاب ,
بدن ,
انسان ,
پزشکی ,
:: بازدید از این مطلب : 64
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
آمار بازدید